‘Het onderwijs is ook niet alles’

Door Eric-Wubbo Lameijer

In mijn boekenkast staat een boekje getiteld ‘Het onderwijs is ook niet alles’. In het boek wordt vertelt dat het Nederlandse schoolsysteem ernstige problemen heeft en het niet lang meer vol kan houden. Het boek is uitgegeven in 1973. De aangekondigde revolutie heeft zich nog niet vertrokken, ondanks het feit dat met een modernere kaft en een veranderd jaartal een lezer zou kunnen geloven dat het boek in 2021 was geschreven.

De in het boek beschreven problemen van het onderwijs bestaan nog steeds. Docenten moeten nog steeds eerder bewaker spelen dan dat ze mentor kunnen zijn, het blijft moeilijk om kinderen te verleiden schijnbaar saaie kennis te leren en nog steeds zijn er vele leerlingen en ouders die de school alleen maar zien als een diplomafabriek.

Maar onderwijsproblemen zijn van alle tijden. Voor elke klacht die er is over studenten die alles doen om hun papiertje te halen behalve leren (zie bijvoorbeeld het essay van een betaalde ‘spook-scriptieschrijver’) is er wel een bron uit de ‘goede oude tijd’, bijvoorbeeld betreffende de Universiteit van Harderwijk (1648-1811), waarover men dichtte: ‘Harderwijk is een stad van negotie, Men verkoopt er bokking, blauwbessen en bullen van promotie’ (Stearn 1957). Maar, net zoals de problemen van het onderwijs hetzelfde zijn gebleven, is de missie het ook: jonge mensen de kennis en vaardigheden geven om hen een betere toekomst te geven.

Maar wel zijn onze maatschappij en kennis zodanig veranderd dat we een grotere kans hebben dan ooit om dat doel te bereiken. Onze kennis van de menselijke hersenen is immers veel groter dan in de middeleeuwen, wetenschappers en statistici zijn steeds beter in staat leereffecten te meten èn we hebben meer dan ooit tevoren het geld en de middelen om serieus onderwijskundig onderzoek te doen. Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid hebben we zo’n goede kans gehad het onderwijs daadwerkelijk te verbeteren.

Deze blogreeks heeft tot doel om onderzoek en wetenschappelijke en technische ontwikkelingen op onderwijsgebied bij te houden. Docenten die willen weten hoe ze hun lessen of hun school kunnen verbeteren, maar niet altijd tijd hebben om zelf wetenschappelijke artikelen en meta-analyses op te sporen kunnen deze reeks gebruiken om op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen.

Voor degenen die zelf een bepaald onderwerp dieper willen bestuderen, of materiaal nodig hebben dat hun school kan helpen bij het nemen van onderwijskundige beslissingen zal deze blogreeks ook verwijzingen bevatten naar de primaire literatuur. Misschien zullen mensen over vijfhonderd jaar nog steeds klagen dat het onderwijs ook niet alles is – maar door onze onderwijskundige kennis feitje bij feitje op te bouwen zullen we het wèl veel beter kunnen maken dan het ooit is geweest.

Meer lezen:
Stearn, W.T. (1957). “Carl Linnaeus”, Species plantarum. A facsimile of the first edition 1753 1: 9 (met erratum in 2: xiii ("for ein read een").
___

Deze blog maakt onderdeel uit van de blogreeks ‘Toekomst in het onderwijs’, waarin auteur Eric-Wubbo Lameijer de meest interessante en innovatie ontwikkelingen op het gebied van onderwijs deelt.