Home
Blog
Gratis en snel(ler) talen leren via IT: wat kunnen we leren van Duolingo?

Gratis en snel(ler) talen leren via IT: wat kunnen we leren van Duolingo?

Door Eric-Wubbo Lameijer

Heb je na je schooljaren geprobeerd een vreemde taal te leren? Dan is de kans groot dat dat flink tegenviel: dure klassen en/of saaie boeken, en het duurt een eeuwigheid voor je iets ‘echts’ kan. Kan techniek uitkomst bieden?

Één van de bekendste moderne taalleer-technologieën is Duolingo. Duolingo is bedacht door een in de VS werkende Guatemalaan, Luis von Ahn, die had gemerkt hoe duur het was Engels te leren [1]. IT zou het gratis kunnen maken. Inmiddels heeft Duolingo vele prijzen gewonnen en meer dan 500 miljoen geregistreerde gebruikers [2]. En het is nog steeds gratis!

Nu betekent ‘gratis’ niet automatisch ‘goed’. Toch is het interessant naar Duolingo te kijken, in het bijzonder naar hoe de app omgaat met de belangrijkste relevante leerprincipes: het overdrachts-effect, het zwaarte-effect, en het grammatica-leer-probleem. Daardoor kan je veel leren over hoe je efficiënt leert en hoe je je eigen (talen)leren, met of zonder Duolingo, zo effectief mogelijk kan maken.

Het overdrachts-effect [3,4] is dat leren beter werkt naarmate de leeropdrachten meer lijken op de acties waarvoor je traint. Duolingo scoort hier wisselend op: sommige opdrachten lijken helemaal niet op wat je in de echte wereld tegen zou komen, zoals multiple-choice-opgaven of het schuiven met woordjes (Figuur 1 en 2). Echter, als je de optie van het toetsenbord gebruiken aanklikt, wat helaas niet mogelijk is in de mobiele app, maar wel in de webversie (Figuur 3) wordt het realistischer. Belangrijkste les: probeer leermethoden te kiezen waarbij datgene wat je bij het leren doet zoveel mogelijk lijkt op wat je wilt kunnen doen.

Figuur 1: woordjes leren

Figuur 2: met de ‘wordbank’

Figuur 3: met de optie “use keyboard” wordt de taaloefening iets realistischer (niet dat iemand me ooit heeft gevraagd waar het vliegveld is…)

Het ‘zwaarte’-effect: net als sport werkt leren beter naarmate het moeilijker is , bijvoorbeeld door in plaats van overlezen jezelf te testen [5,6] en het geleerde na zo’n lange tijd te herhalen dat het bijna is weggezakt [5,7,8] – maar niet tè moeilijk; ideaal zit je rond 85% correct [9]. Wel moet je je motivatie niet overbelasten, want dan is de kans groter dat je stopt, zoals de Duolingo-makers ook hebben gemerkt [10]. Dus als je foutloos door lessen vliegt, kun je overwegen langer te wachten met oude lessen te herhalen zodat de woordjes wat meer zijn weggezakt. Of probeer te kiezen voor het typen van woorden in plaats van klikken op multiple choice. Maar doe het omgekeerde als je gefrustreerd begint te raken!

Het grammatica-leer-probleem. Ondanks de schooltraditie is grammatica extreem moeilijk te leren met grammaticaoefeningen. Het beste werkt blootstelling aan grote hoeveelheden doeltaal waarvan je de betekenis kan ontcijferen, zoals bijvoorbeeld bij ‘book flood projects’ [11,12]. Duolingo stelt je echter aan veel minder zinnen per minuut bloot dan een boek of podcast. Dat verklaart vermoedelijk waarom zelfs de oprichter van Duolingo na 6 maanden Duolingo-lessen Frans nog steeds zijn werkwoordsvormen verhaspelde [1]. De beste tactiek bij de vele Duolingo-oefeningen die je grammaticaal correct moet vertalen is dus zo weinig mogelijk tijd eraan te besteden. Kopieer desnoods de goede antwoorden naar een tekstbestand om ze later terug te plakken. De grammatica komt wel in orde als je boeken gaat lezen en podcasts gaat beluisteren!

Nu is leerefficiëntie niet de enige belangrijke factor. Zoals de Duolingo-makers terecht opmerken: een uitgevallen student leert helemaal niets [10], je zou een opoffering van efficiëntie door bijvoorbeeld te gemakkelijke opgaven kunnen rechtvaardigen doordat de gemiddelde gebruiker mogelijk langer doorgaat en meer leert. Wel is duidelijk door de opvallende afwezigheid van officiële Duolingocijfers over hoeveel mensen een cursus afmaken, en de officieuze schattingen die van 7% tot 0.005% lopen [13][14] dat zelfs Duolingo qua motivatie niet perfect scoort. Al is een hoge uitval normaal voor online cursussen [15]; motivatie is zeker geen ‘goed opgelost probleem’.

Maar wat kan je verwachten als je Duolingo gebruikt? Als je het Duolingo-eindniveau inschat op basis van de behandelde woordenschat van een cursus in lemma’s (taalkundigen rekenen normaal met ‘lemma’s’ oftewel kernwoorden - voor praktisch gebruik en leerinspanning betekent dat dat ‘drink’, ‘drinkt’, ‘drinken’, ‘dronk’ en ‘gedronken’ 1 woord zijn, terwijl Duolingo dat als vijf woorden zou tellen) - die normaal ergens tussen de 1500 en 2500 lijkt te zijn [16] en die vergelijkt met welke woordenschat nodig is voor bepaalde taalactiviteiten [17], en de efficiëntie door de geschatte tijd nodig voor een Duolingo-cursus [18, 19] te vergelijken met online zelfstudie met een conventionele combinatie van ‘spaced repetition’ met frequentielijsten [20] zou de samenvatting zijn:

Voor iemand die een taal wil leren: aan de ene kant is Duolingo leuk en gratis, aan de andere kant is het waarschijnlijk minstens 2x zo traag als alternatieve gratis leermethoden. Ook is de kans meer dan 90% dat je de cursus nooit afmaakt. En zelfs als je tot de zeldzame mensen hoort die een cursus afmaken kan je eindniveau je tegenvallen; gezien de woordenschat-grootte kun je mogelijk wel 1-op-1 gesprekken volgen en in ‘Tarzan-taal’ duidelijk maken wat je wil, maar een lezing, krant, gesprek in een groep vrienden of vergadering begrijpen is vermoedelijk nog honderden studieuren ver weg.

Al is dat niet de enige manier om Duolingo te bekijken. Voor de meeste mensen is het leren van een vreemde taal eerder een leuke hobby dan iets dat rationeel gezien de honderden uren die ervoor nodig zijn waard is[21]. Als je op zoek bent naar een leerzame vervanger van Candy Crush zou een review van Duolingo bijna geheel positief zijn. Zoals Von Ahn zelf zegt: “Een belangrijk deel van onze gebruikers gebruikt het omdat het leuk is en geen complete tijdsverspilling."[1]

(overigens, voor mensen die een taal willen leren en benieuwd zijn hoe het sneller kan dan Duolingo en toch gratis: het snelste is waarschijnlijk een variatie op hoe een student Duits het aanpakte[20]. Dat betekent een (ook gratis) ‘spaced repetition system’ als Anki [22] of alternatieven die beter bij jouw voorkeuren passen [23] te gebruiken met een openbare set kaarten, of desnoods je eigen kaartenset te maken op basis van frequentielijsten, die bijvoorbeeld op Wiktionary [24] te vinden zijn, maar ook soms daarbuiten. Na 3000-5000 woorden kan je overschakelen op lezen van gratis materiaal op internet, variërend van Wikipedia tot Project Gutenberg[25] tot blogs of gratis stukjes krant in de doeltaal; dit vooral zodat je een intuïtie krijgt voor de grammatica èn dat je hersenen de woorden sneller gaan verwerken, wat noodzakelijk is voor het verstaan van gesproken tekst. Mocht spreekvaardigheid urgent zijn, dan is het waarschijnlijk beter te beginnen sprekers van de taal te zoeken die met jou willen praten en met Google Translate en hun hulp scripts voor gesprekken op te stellen. Het is uiteraard een stuk moeilijker mensen je gratis les te laten geven, maar niet onmogelijk met vasthoudendheid en creativiteit. Overigens zal je dan waarschijnlijk naast de gesprekken nog steeds Anki of iets dergelijks willen gebruiken voor je woordenschat. En voor handige tips over leermethoden en hulpbronnen zijn er meerdere talenleerforums [26] [27] [28])

Mocht bovenstaande review nogal kritisch lijken over Duolingo: waarschijnlijk worstelen alle taal-apps met dezelfde problemen. Het enige probleem dat andere apps in theorie wel zouden kunnen oplossen is wel de 5000+ woordgroepen bieden om je op een professioneel niveau van taalbeheersing te brengen - dat is simpelweg een kwestie van het betalen van mensen om een volledig lesprogramma te maken. Ook zou je uiteraard een app kunnen maken voor de speciale doelgroep van sterk gemotiveerde mensen, die grotere leerefficiëntie kan bereiken door ‘gamification’ op te offeren - al is de vraag of dat ooit erg winstgevend zal zijn, gezien de verschillende leerdoelen en -voorkeuren van mensen. Maar intussen is het wel fijn dat IT ervoor zorgt dat je afhankelijk van je doelen en middelen redelijk kan krijgen wat je wilt - toegang tot privé-docenten waar ook ter wereld (duur maar wel snel), openbare bronnen waarmee je je eigen lesprogramma kan samenstellen (veel uitzoekwerk aan jouw kant maar wel goedkoop en ook tamelijk snel) en Duolingo (traag, maar wel goedkoop en gemakkelijk).

Het ultieme echte probleem bij het leren van talen - jezelf te motiveren het honderden uren lang vol te houden- zal voorlopig niet door IT opgelost worden. Er is nog een rol voor je eigen vindingrijkheid! Maar door het vrijwilligerswerk van duizenden mensen met wiki’s, grammaticasites en gratis software is de oorspronkelijke visie van Von Ahn uitgekomen: iedereen met internettoegang kan nu gratis een taal leren. Von Ahn’s project zelf, ondanks de kreten van “The world’s best way to learn ...” op de website, lijkt niet de beste manier daarvoor. Maar aan de andere kant, als Duolingo door zijn verwelkomende manier mensen inspireert om daadwerkelijk talen te gaan leren, of zelfs mensen alleen maar aanmoedigt aan vreemde talen te snuffelen maar daardoor wel meer belangstelling te gaan krijgen voor andere talen en culturen en die daardoor meer te gaan waarderen, net als een schildercursus een museumbezoek verrijkt, is het Duolingo-project ook om meer dan financiële redenen de moeite waard geweest!

Referenties en toelichtingen